Stare tynki – co z nimi robić?

Często najlepszym rozwiązaniem wszystkich problemów podczas remontu jest skucie strych tynków. Pozbywamy się w ten sposób problemów z wilgocią , nieprzyjemnym zapachem, grzybami i pleśnią. Ponadto po skuciu tynków mamy swobodny dostęp do wszystkich spękań w murze. Łatwiej jest wtedy naprawić ściany.

Gdy zaczynamy remont starego domu, stajemy często przed dylematami: co zachować, a czego się pozbyć. Jeśli chodzi o wystrój wnętrz sprawa jest prosta decyduje nasz gust, ale często pytania te nie dotyczą gustu, tylko raczej spraw technicznych. Od których zależy jak będzie wyglądał i przebiegał nasz remont. Jednym z takich fundamentalnych pytań jest: Czy zostawiać stare tynki, czy je obijać?

Wtedy zaczyna się licytacja pomysłów:

• odnowić stare tynki
• postawić przedścianki z  płyt g-k
• przykleić regipsy na stary tynk
• obić całkowicie stare tynki

Osobiście jestem zwolennikiem tej ostatniej opcji najbardziej radykalnej, a dlaczego to postaram się Wam wyjaśnić w tym wpisie.

Największym problemem w starych domach jest wszechobecna wilgoć, a jednym z magazynów wilgoci są właśnie stare tynki. Najczęściej są to tynki piaskowo-wapienne. Oznacza to, że składają się one głównie z piasku i niewielkiej domieszki wapna, a przecież piasek bardzo dobrze akumuluje wilgoć. Dlatego jeśli chcecie przeprowadzić szybko i sprawnie remont, należy obić tynki, bo może być problem z ich osuszeniem.

Tynki te nie mają jednolitej grubości na całej powierzchni. Potrafią mieć w jednym miejscu 1 centymetr grubości, a w innym nawet do 5 cm. Z czego to wynika? Mianowicie z starej technologii. Kiedyś ściany z cegieł murowało się następująco, jedną stronę ściany -najczęściej w reprezentacyjnym pomieszczeniu- licowało się na gładko, a z drugiej strony ta sama ściana, tylko w innym pomieszczeniu, miała wgłębienia i wybrzuszenia, które później maskowało się wstępną warstwą tynku. Często przyczyną takiego stanu rzeczy , było to, że inwestor po prostu, kupował cegły w kilku transzach, lub z kilku źródeł czyli z różnych cegielni. Zatem cegły te mogły się różnić, formatami, nieraz na oko była to niedostrzegalna różnica np 0,5 cm czy 1,5 cm.

Druga przyczyną , dlaczego tynki w niektórych miejscach, mogły osiągać nawet do 5 cm grubości było to, że za pomocą tynków łapano pion na ścianach pomieszczeń. Nawet współcześnie, jak się muruje ściany, zawsze one mają jakiś odchył od pionu. Istnieją nawet odpowiednie normy w tym zakresie: polska norma i europejska norma, które mówią o tym, jak duży odchył od pionu, może mięć ściana, aby uznać ją za prawidłowo wymurowaną. Kiedyś nie było, aż takich norm i nadzoru w budowlance. Wszystko zależało od tego jakiego majstra zatrudniliśmy, bardziej dokładnego czy mniej dokładnego. Sam obecnie skuwam w moim domu tynki ze ścian i często jestem zaskoczony ich grubością. A wiadomo, im grubszy tynk na ścianie, tym większa kumulacja wilgoci w pomieszczeniu.

Wilgoć, grzyb i pleśń, to są jedne z głównych problemów, z którymi przyjdzie nam się zmierzyć podczas remontu starego domu. Skuwając stare tynki, w dużej mierze eliminujemy te problemy.

Drugim problemem jest, nazwijmy to: „stan sanitarny tynków”. Często na starych tynkach, gdzie latami gromadziła się wilgoć, występują różnego rodzaju grzyby lub pleśnie. Klasykiem jest tu tzw. czarna pleśń. Można z tym problemem sobie poradzić dwojako. Obijając tynki lub traktując wysoką chemią miejsca na tynkach, zainfekowane przez grzyby i pleśń.

Osobiście wolę obić takie tynki, dlaczego? Ponieważ, ta  tzw. chemia do zwalczania tych grzybów i pleśni jest też rakotwórcza. Więc nakładając ją na ściany, podtruwamy się sami, niezależnie od tego jakich środków ostrożności byśmy nie używali. Ponadto ta sama chemia po nałożeniu na taki piaskowy tynk, zawsze pozostanie w jakiejś części w nim, i będzie później uwalniana do powietrza w pomieszczeniu, w którym mieszkamy już po zakończeniu remontu. Zatem dalej się podtruwamy. Dlatego najrozsądniejszym rozwiązaniem, według mnie, jest po prostu całkowite zbicie tynków. Wtedy pozbywamy się problemu z pleśnią i grzybami na ścianie oraz mamy pewność, że nie podtruwamy się rakotwórczą chemią.

Częstym problemem starych tynków jest ich zapach i nie chodzi mi tylko o ten charakterystyczny zapaszek stęchlizny, który zawsze jest związany z występowaniem grzybów i pleśni na ścianach. Przez dziesiątki lat, stare tynki kumulowały w sobie wszystkie zapachy, które pojawiały się w domu. Najbardziej to jest odczuwalne w takich pomieszczeniach jak np. kuchnia, spiżarnia, łazienka czy ubikacja. W tych pomieszczeniach jest niezbędna wymiana wszystkich tynków. Gdyż w przeciwnym razie nigdy nie pozbędziemy się nieprzyjemnego zapachu stęchlizny.

Wyobraźcie sobie dom, w którym przez osiemdziesiąt , czy sto lat w kuchni, smażono (w tym ryby), pieczono itd. Niezależnie od tego. jak by starał się gospodarz o utrzymanie czystości w tych pomieszczeniach, to wraz z parą wodną i tłuszczem wszystkie te zapachy osiadały na ścianach i sufitach i wnikały do wnętrza tynków. Raz na kilka lat odbywało się malowanie farbą kredową, która przykrywała wszystkie te substancje i zapaszki  i konserwując je, i takie cykle trwały przez kilkadziesiąt lat.

Odnowienie i pomalowanie tych tynków, czy położenie na nich regipsów bezpośrednio na ściany, czy też postawienie ścianek z płyt k-g na stelażach , nie rozwiązuje problemu. Ponieważ tynki te pozostaną w tych pomieszczeniach, a po jakimś czasie ten stary smrodek przebije się przez warstwę regipsów. Dlatego uważam, że powinno się w takich pomieszczeniach, szczególnie kuchni i ubikacji, bezwzględnie skuć wszystkie stare tynki.

Również nie jestem zwolennikiem, przykrywania regipsami lub stelażem z regipsami starych tynków, które były zagrzybione. Nawet jeśli te tynki zostały wcześniej potraktowane chemią. Ponieważ nikt, nigdy nam nie da 100 % gwarancji , że chemia ta całkowicie wyeliminuje problem. Sytuację ta przyrównałbym do wydmuszki jajka, na zewnątrz ściany wyglądają ładnie, ale co jest w środku, czy rozwija się tam dalej pleśń i grzyby, nie jesteśmy w stanie tego skontrolować, bo niby jak, rentgenem w oczach. A z mojego doświadczenia, wiem , że jednokrotne takie potraktowanie chemią tynków jest najczęściej niewystarczające. Aby mieć stuprocentową pewność że nic pod regipsami nie będzie się rozwijać, należałoby taki proces powtórzyć trzykrotnie. Czyli trzy razy się podtruwamy rakotwórczymi chemikaliami.

Do obijania tynków potrzebujemy przede wszystkim młotka murarskiego oraz młota pneumatycznego z dłutem, co bardzo przyśpiesza prace.

Wiele osób zastanawiając się nad tym, jak przeprowadzić remont, pomija jeden z ważnych czynników, który powinni uwzględnić, a mianowicie robactwo. Wiem, że dla niektórych z was zabrzmi to trochę groteskowo. Ale mieszkając na wsi , musimy zdawać sobie sprawę z tego, że cały czas coś będzie wpełzało, truchtało i właziło do naszego domu, i będzie to znacznie częściej niżbyśmy mieszkali w mieście. Oczywiście skrajnymi przypadkami są sytuacje, w których zagnieżdżą się w budynku prusaki czy karaczany lub nie daj Boże pluskwy. Najczęstszym jednak problemem, z jakim się spotkacie na wsi posiadając stary domek , jest notoryczne wkraczanie do wnętrza mrówek. Możemy też tu jeszcze wspomnieć o, drutownicach, wijach i pająkach.

Dlatego tworzenie wszelkich pustych przestrzeni, w  moim przekonaniu, nie jest najlepszym rozwiązaniem. Chodzi mi głównie o stawianie przedścianek z płyt g-k na stelażach, robienie boazerii sosnowych, lub zabudowanych w ścianach, przesuwanych drzwi. Wszystko są to nisze, które  potencjalnie są idealnym miejscem do stworzenia siedliska robactwa.

Niektórzy mogą bagatelizować ten problem, albo nawet się śmiać, mówiąc, że jest to jakaś wydumana fobia. Otóż wcale nie, każdy kto kiedyś mieszkał w takim lokalu gdzie, były robione np. ścianki działowe z tzw. „regipsów z plastrem miodu” lub drzwi przesuwane w zabudowie, może wam powiedzieć, że wszystko jest fajnie dopóki nie wejdzie ci do mieszkania, czy domu robactwo. A wtedy ani własnoręczne trucie robactwa ci nie pomoże, ani nawet wynajęcie specjalistycznej firmy. Wtedy jedynym sensownym rozwiązaniem jest zlikwidowanie siedlisk robactwa, a to po prostu oznacza prucie ścian. Dlatego po co sobie utrudniać, życie już na wstępie.  Najlepiej nie tworzyć, żadnych pustych przestrzeni, w których mogą się osiedlić „nieproszeni goście”.

Niektórzy, rozpoczynając remont decydują się na pozostawienie starych tynków, bo myślą, że dzięki temu zaoszczędzą na materiałach i ograniczą koszty oraz że dzięki temu znacznie przyśpieszą remont. Jest to bardzo błędne myślenie, ponieważ tynki w starych domach , bardzo rzadko znajdują się w dobrym stanie. Ilość spękań do naprawienia, związanych z pracowaniem ścian budynku, może się okazać tak duża, że ich  łatanie i szpachlowanie może okazać się istną drogą przez mękę. Bo zajmie nam wielokrotnie więcej czasu , niż skucie tynków, położenie regipsów i położenie gładzi. Ponadto często stare tynki dawno w wielu miejscach odeszły od ścian i pozornie z nimi się nic nie dzieje. Często pomiędzy taki „zdrowym tynkiem ” a ścianą znajduje się już pustka, a sam tynk funkcjonuje nie w zespoleniu ze ścianą, tylko jako  luźnie stojąca „wydmuszka jajka”.

Jedynym sposobem, aby tak na prawdę przekonać się czy tynki nie odeszły od ściany, jest po prostu ostukanie całego pomieszczenia za pomocą młotka murarskiego i nasłuchiwanie w którym miejscu tynk wydaje tępy odgłos. Można to przyrównać do ostukiwania arbuza w sklepie, po to aby stwierdzić czy jest on wypełniony i soczysty, czy też przejrzały i pusty w środku. Często po takim ostukaniu okazuje się , że miejsc w których tynk odszedł już od ściany jest tak wiele, że taniej i szybciej będzie obić i położyć nowy tynk niż bawić się w dłubaninę.

Często ludzie myślą, że przyśpieszą, sobie remont zostawiając stare tynki, bo tynk już jest, zatem wystarczy tylko na niego nałożyć gładź, a następnie pomalować. I to jest podstawowy błąd. Teoretycznie można na tynk piaskowy nałożyć gładź, ale jest właśnie  za dużo tych ale.

Pierwsza sprawa, to że te technologie nie współgrają ze sobą, kładzenie gładzi wymaga, aby powierzchnia pod nią jak najbardziej płaska – gładka bez żadnych chropowatości. Natomiast tynki piaskowe, to jedna chropowatość, ponieważ do tworzenia tynków używało się zwykłego piasku, którego ziarna były dość dużych rozmiarów. Zatem nakładanie gładzi na tynk piaskowy nie jest dobrym pomysłem , bo wszystko będzie się nam rysować podczas gładzenia, za sprawa odrywających się ziarenek piasku od tynku.

W starych domach tynki, w takich pomieszczeniach jak: kuchnia, korytarze, łazienki lub pomieszczenia gospodarcze, często były pokrywane do pewnej wysokości lamperią z farby olejnej. Pozbycie się lamperii z powierzchni tynku jest bardzo pracochłonne, bo odbywa się albo poprzez opalanie, szczotkowanie lub za pomocą bardzo toksycznej chemii. Dlatego na pewno nie przyspieszymy w ten sposób, remontu.

Stare tynki najczęściej , były malowane za pomocą farb kredowych, do których najczęściej żadne materiały budowlane nie chcą przylegać, bo farba kredowa , to jest nic innego jak naniesiona warstwa sproszkowanej skały wapiennej z barwnikiem. Po wyschnięciu można to przyrównać do grubej warstwy pudru. Każdy kto kiedyś, oparł się o taką ścianę wie o czym mówię. Malowanie takich powierzchni, współczesnymi farbami, akrylowymi nie jest najlepszym rozwiązaniem, bo po pewnym czasie powstają liszaje i  nowa farba, może odchodzić z całymi płatam warstw starych farb kredowych.Oczywiści możemy się pozbyć tych warstw farb kredowych poprzez szczotkowanie ścian ,za pomocą szczotki drucianej. Ale znowu jest to pracochłonny proces. A tynki po takim traktowaniu szczotką drucianą, wymagają naprawienia i wygładzenia powierzchni, bo są po prostu porysowane.

Niektórzy mogą się też zdecydować, np. na pozostawienie starych tynków ze względów estetycznych Chcąc robić sobie wnętrze na wzór wiejskiej chaty. W taki przypadku pewnie zdecydowali się na pomalowanie już istniejących tynków, wraz z warstwami farb kredowych nowa warstwa farby kredowej. Nie uważam tego rozwiązania za najbardziej roztropne. Po pierwsze w chwili obecnej z zakupem farby kredowej możecie mieć problem. Po drugie nie najlepszym pomysłem jest zostawianie starych warstw farby na tynkach, głównie ze względów zdrowotnych.

Ponieważ, zwłaszcza do farb z drugiej połowy XIX wieku, aby uzyskać określoną barwę, dodawano substancji trujących. Najlepszym przykładem mogą być farby w barwach zieleni, tak popularne pod koniec XIX i na początku XX wieku. Zawierały one w sobie arszenik, który barwił na zielono. Zwano te kolory Zielenią Paryską lub Zielenią Scheelego, co prawda najczęściej barwniki te były używane do barwienia tkanin i tapet, ale również używano ich do wszelakiego rodzaju farb. Zatem pozostawienie na ścianie takiej warstwy z trującym barwnikiem, spowoduje, że domownicy będą notorycznie podtruwani arszenikiem. Zwłaszcza, gdy do domu dostanie się trochę wilgoci. Dlatego uważam, że najrozsądniejszym rozwiązaniem będzie, całkowite obicie strych tynków.